ورق آجدار

ورق آجدار

ورق آجدار یکی از اعضای خانواده ورق های فلزی است که همانند آنها ویژگی ها، استانداردها و کاربردهای مختص به خود را دارد. ورق هایی مانند ورق سیاه و ورق گالوانیزه سطح صافی دارند. بنابراین در مواردی که ورق فولادی آجدار مورد نیاز است استفاده از آنها با شک و تردید همراه است. به طور مثال برای ساخت کف پله های فلزی، ساخت کفپوش پل های فلزی و... باید از ورق های فولادی مناسب استفاده کرد. در نتیجه استفاده از ورق های صاف اصلا مناسب نیستند.

ورق هایی که نام بردیم سطحی صاف و لغزنده دارند و برای برخی مکان ها و شرایط آب و هوایی مناسب نیستند، مانند آب و هوای بارانی و برفی. راه حلی بسیار ساده برای تمام موارد مشابه وجود دارد، راه حل استفاده از ورق آجدار با آلیاژهای مناسب است.

ورق آجدار چیست؟

ورق آجدار با نام های دیگری مانند ورق برجسته، ورق کف سازی یا ورق شطرنجی نیز شناخته می شود. اشکال هندسی و برآمدگی ها، با الگوهای منظم، فاصله های دقیق و تکرار شونده ایجاد می شوند. اشکال هندسی قطره ای، الماسی، بادامی، لوزی، دایره‌ای و... را می توان نام برد. 

هدف از ساخت ورق آجدار ایجاد اصطکاک بر اثر تماس و حرکت اشیا و انسان با سطح آن است. شرکت فولاد مبارکه اصفهان در ایران بهترین ورق آجدار در انواع مختلف (پرسی و فابریک) را تولید و بخشی از نیاز بازار را تامین می‎کند. برای تهیه این ورق از آلیاژهای مختلفی مانند فولادی، گالوانیزه، استیل و آلومینیوم استفاده می کنند.

انواع ورق های آجدار با توجه به نوع فلز

ورق آجدار بر اساس معیارهای مختلف دسته بندی می شود. یکی از این معیارها، بر اساس نوعی فلزی است که برای تولید ورق استفاده می شود:

ورق آجدار فولادی (ورق سیاه): ورقی است که از ترکیب عنصر آهن (Fe) و کربن (C) ساخته می شود. ورق سیاه کم کربن و کربن متوسط برای تولید این ورق مناسب هستند. این ورق با نام فولاد کربنی شناخته می شود. از گریدهای مختلف آن استفاده می کنند:

• st37 (معمولی)
• st52 (صنعتی)
• st44 

ورق آجدار استیل: یکی از باکیفیت ترین ورق ها، ورق استیل است. این ورق از ترکیب عنصر آهن (Fe) و   کروم (Cr) تولید می شود. این ورق در برابر خوردگی و اکسید شدن در محیط های مختلف کاملا مقاوم است. سری های مختلف این ورق مانند:

• 304
• 304L
• 316
• 316L

ورق آجدار آلومینیوم: جنس این ورق از آلومینیوم است. این نوع ورق در انواع مختلفی مانند کرکره ای، راه راه و... طراحی و تولید می شود. سری های تجاری این ورق که مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از:

• 1000
• 3000
• 5000
• 6000
• 8000

ورق آجدار گالوانیزه: ورقی است که توسط عنصر روی (zn) به روش نورد گرم، نورد سرد و پیش گالوانیزه پوشش داده می‌شود. روی اندود کردن ورق سیاه، از آن در برابر خوردگی و اکسید شدن محافظت می کند.

روش های تولید ورق های آجدار

یک معیار مهم در هنگام خرید ورق آجدار، توجه به روش تولید آن است. روش های تولید این ورق به شرح زیر می باشد:

1. ورق آجدار فابریک: این ورق به روش نورد گرم ساخته می شود. برای این روش، از نوعی شمش به نام اسلب استفاده می کنند. ابتدا اسلب ها درون کوره حرارت داده می شوند، تا زمانیکه می خواهد تبدیل به خمیر شود، به عبارتی شکل پذیر باشد. در این مرحله باید پوسته زدایی انجام شود. سپس اسلب هایی که گداخته شده اند به دستگاه نورد گرم منتقل می‌شوند. نورد از چندین غلتک تشکیل شده است که بر خلاف یکدیگر می چرخند. غلتک ها با اعمال فشار فیزیکی از ضخامت اسلب ها کاسته و بر طول و عرض آنها می افزاید. حرکت غلتک  بر اساس نوع نورد می‌تواند به دو صورت باشد: 

• نورد گرم پیوسته 
• نورد گرم رفت و برگشتی

ورق ها تا زمانیکه به ضخامت و ابعاد مورد نظر و استاندارد برسند از بین غلتک ها عبور می کنند. در این روش آج ها از خود ورق نیستند، یعنی غلتک ها طرح دار نیستند که بخواهند بر روی ورق ها، آج ایجاد کنند. بعد از اینکه ورق به ضخامت مورد نظر رسید نوبت به آج زنی است که توسط دستگاه های مخصوص انجام می‌شود. ورق آجدار تولید شده به این روش وزن بیشتری دارد، زیرا آج ها جداگانه متصل شده اند. تنها یک طرف آن طرح دار است و طرف دیگر کاملاً صاف می باشد. بهترین ورق های آجدار در این دسته قرار دارند.

1. ورق آجدار پرسی: تولید ورق های آجدار با این روش ساده تر است. در این روش با استفاده از آلیاژهای مختلف می توان ورق های آجدار را تولید کرد. این ورق ها باید از مرحله نورد عبور کنند. سپس طی مرحله نورد، طرح آج توسط غلتک‌های آجدار بر روی ورق ایجاد می شوند. البته توسط دستگاه سنبه زنی نیز می‌توان آج را در اشکال مختلف بر روی ورق ایجاد کرد. ورق از یک طرف غلتک یا دستگاه سنباده زنی عبور می کند، طرف دیگر آن طرح برجسته ایجاد خواهد شد. نکته مهم اینست که پشت ورق، خالی یا به اصطلاح حفره دار است (حفره های کوچکی ایجاد می‌شوند). بنابراین هر دو طرف ورق، طرح های مشخصی وجود دارند.

استاندارد های لازم در رابطه با ضخامت و ابعاد ورق آجدار

استاندارد ورق آجدار برای تولید، در مرحله نخست مربوط به استاندارد آلیاژ مورد استفاده برای ساخت است. در قسمت قبل بیان کردیم که آلیاژها، گرید و سری های مختلفی دارند. ضخامت ورق آجدار بین 1.5 تا 10 میلیمتر متغیر است. انواع ورق های آجدار به صورت شیت هستند، ابعاد شیت ها نیز بسیار متنوع اند:

• 200*100 میلیمتر
• 150*600 میلیمتر
• 200*600 میلیمتر

البته مشخصات ذکر شدهبرای تولیدکنندگان در کارخانه های مختلف، متفاوت است. در ابتدای تولید، تست فلورانس نورد و تست خمش و کنش باید بر اساس استانداردها آزمایش شود.استانداردهای بین المللی برای ساخت این ورق عبارتند از:

• استاندارد DIN 59220
• استاندارد EN 10002 و EN 10045
• استاندارد IS/ISO 7452 (حداقل ارتفاع آج طبق این استاندارد 0.8 میلیمتر است)

قیمت و خرید ورق آجدار

قیمت ورق آجدار با توجه به وزن آن محاسبه می شود، برای محاسبه وزن، اندازه های عرض، طول و ضخامت ورق مورد نیاز است. میزان عرضه و تقاضا نیز در قیمت گذاری تاثیر دارند. اگر ورق های آجدار، وارداتی باشند نوسانات قیمت ارز و عوارض گمرکی نیز بر قیمت نهایی افزوده می شوند. 

در زمان خرید ورق آجدار باید به جنس آن توجه نمایید، سپس با توجه به کاربرد، ورق را انتخاب و خریداری کنید. به طور مثال برای ساخت پل در محیط دریایی، باید از ورق های گالوانیزه استفاده کرد. ورق های فولادی مناسب محیط های مرطوب نیستند، زیرا دچار خوردگی و اکسید می شوند. همچنین در زمان خرید باید به ابعاد مورد نیاز نیز توجه کنید، زیرا این ورق ها به صورت پیش ساخته هستند.

ورق آجدار استیل قیمت بالاتری نسبت به سایر محصولات مشابه دارد. در کنار توجه به نوع کاربرد، توجه به شکل آج نیز بسیار مهم است. به طور مثال برای مکان های پر رفت و آمد، استفاده از ورق هایی با طرح های کوچک و زیاد، مناسب است. به دلیل اینکه اصطکاک بیشتری ایجاد می کنند. نکته آخر اینکه با توجه به نوسانات بازار فولاد، محاسبه قیمت ورق آجدار به صورت روزانه تغییر می کند.

ویژگی های ورق آجدار

برای مکان های مختلف با آب و هوای خاص، می توانید از ورق آجدار با آلیاژ مناسب استفاده کنید. مزایای ورق های آجدار عبارتند از:

• بسیار مقاوم هستند. 
• قابلیت جوشکاری دارند. 
• کاربردهای بسیار متنوعی دارند. 
• انعطاف پذیر هستند و تقریبا می‌توان آنها را خم کرد.
• سطحی روشن و شفاف دارند، حتی می توان آن را با رنگ دلخواه، رنگ آمیزی کرد. 
• اصطکاک آنها بالاست و از لیز خوردن هر چیزی (خودرو، اشیا، انسان و...) جلوگیری می کند. 

کاربرد های ورق آجدار

ورق آجدار در صنایع مختلفی مانند راه و شهرسازی، پتروشیمی، صنعت نفت و گاز، صنعت خودروهای سبک و سنگین، راهنمایی رانندگی و... کاربرد دارد. کاربردهای آن شامل:

• کف سازی خودروها
• ساخت حفاظ های مختلف 
• ساخت ایستگاه های اتوبوس 
• ساخت راه پله های اضطراری 
• کف سازی و سقف آسانسورها 
• سقف سازه های پیش ساخته، سیلوها، کارگاه ها و... 
• ساخت پل‌های عابر پیاده، پله ها، پل های روی جوی های شهری و...

لیست کارخانه های تولیدکننده ورق آجدار در ایران

خوشبختانه بخشی از نیاز بازار در رابطه با ورق آجدار توسط تولیدکنندگان داخلی تامین می شود. البته بخشی از نیاز همچنان از چین و روسیه تامین می شود. تولیدکنندگان ورق آجدار در ایران عبارتند از:

• کارخانه فولاد صبا 
• کارخانه فولاد کاویان 
• مجتمع تولید فولاد گیلان
• کارخانه فولاد مبارکه اصفهان (تولید کننده انواع ورق پرسی و فابریک)

خلاصه ورق آجدار

ورق آجدار همانطور که از نامش پیداست سطح صافی ندارد. از این ورق برای موارد خاص استفاده می‎شود مانند ساخت پله های اضطراری، پل های عابر پیاده و... .